VILFREDO PARETO

Başak YILDIZ 8.3k Görüntüleme
3 Dk Okuma

            1848’de Paris’te dünyaya gelen Vilfredo Pareto Genel Sosyoloji Dersleri adındaki eseri ile bilinmektedir. Toplumsal sistemlerle ilgili gelişmelere katkıda bulunmuş, elit kavramını ilk kez kullanan kişi olmuştur. Pareto, farklı görüşleriyle dikkat çekmiştir. Sistem ve denge kavramlarıyla sosyologları özellikle de Parsons’ı etkilemiştir. Aydınlanma filozofları aklı ön planda tutarken Pareto içgüdüsel etkenler üzerinde durmuştur. Bunun gibi pozitivizme, evrimciliğe ve özellikle Marx’ın görüşlerine eleştirel bir şekilde yaklaşmıştır. Hatta kitle demokrasisine karşı küçümseyen bir tavır sergilemiştir.

    Pareto davranışları mantıklı olan ve mantıklı olmayan olarak ikiye ayırmaktadır. Davranışın amacı ve onu gerçekleştirmek için kullanılan araç, nesnel ve öznel olarak mantıksal bir şekilde kurulmuşsa mantıklı, değilse mantıksızdır. Ona göre toplumda daha çok mantıksal olmayan davranışlar görülmektedir. Bu nedenle de toplum bilim üzerine yaptığı çalışmalarda mantıksal olmayan davranışlar üzerinde durmuştur. İnceleme yaparken de mantıksal deneysel yöntemi kullanmıştır. Bu yöntem tümevarım, deney ve gözleme dayanmaktadır.

    Pareto ayrıca tortu ve türem adını verdiği iki kavramdan bahsetmiştir. Bu kavramlar mantıksal olmayan davranışların ve hatta Pareto’nun çalışmalarının ana ögeleridir. Tortular değişmeyen eğilimlerdir ve içgüdülerle ilişkilidirler. Türem ise insanların davranışlarını meşrulaştırmak için kullandıkları değişken nedenlerdir. Amaç davranışların akla uygun olduğunu göstermeye çalışmaktır. Tortu ve türemler toplumu önemli bir şekilde etkilemektedirler.

    Pareto’nun elit teorisine göreyse insanlar sayıca az olan, vasıfları değişik ve eşit olmayan bir grup çoğunluğu yönetmektedir. Yönetilenler niteliksiz, teşkilatlanma konusunda ilgisizdir. Elit olanlar yönetici olanlar ve yönetici olmayanlar olarak ikiye ayrılmaktadır. Yönetici olanlar da kendi içinde aslanlar ve tilkiler olarak ikiye ayrılmıştır. Aslanlar diktatörlük özellikleri gösteren katı, kararları kesin ve açık olan kişilerdir. Tilkiler ise kolay kolay kanmayan ve kandırmayı beceren, insanları bilgileri ve istemleri dışında etkileyebilen kişilerdir. Pareto’ya göre tarih boyunca aslanlar ve tilkiler birbirinin yerini almıştır, tarihe hep bu elitler damgasını vurmuştur. Onun bu görüşleri demokratik bir anlayışın mümkün olmadığına ancak ve ancak elit yönetimin olabileceğine inandığını gösterir.

    Pareto yaptığı çalışmalarla diğer toplum bilimcileri etkilemiş, Marx ya da Weber gibi düşünürler kadar olmasa da modern sosyolojiye katkıda bulunmuştur. Elit teorisiyle kitle demokrasinin söz konusu olduğu zamanlarda bile seçkinlerin üstünlüğü gerçeğini gözler önüne sermiştir. Fakat bütün siyasi düzenleri eş değerde tutması sebebiyle eleştirilmiştir.

Bu İçeriği Paylaşın
Yorum bırakın

Bir yanıt yazın Yanıtı iptal et

Exit mobile version