SOSYALLEŞMEYE BAŞLAMAK: AİLE

    Bireyler toplum içersinde diğer bireylerle etkileşime girerek kendilerini ve içinde bulundukları toplumu tanımaya başlarlar. Toplum içersinde nasıl konuşmaları gerektiğini nasıl davranmaları gerektiğini; neyin doğru neyin yanlış olduğu öğrenirler. Bu öğrenme sürecine ise toplum bilimi olarak Sosyalleşme denmektedir. Sosyalleşme, bireylerin çevresindekileri anlayabilecek çocuk yaşa gelmesiyle aile içinde başlar. Aile içinde sosyalleşme süreci başlayan bireyin hayatı boyunca bulunduğu yere ve zaman göre sosyalleşme şekli değişecektir. Sosyalleşme, birey hayatı bitene dek sürer.

    Birey olarak, öncelikle dil ve davranış bilgisini aldığımız yer ailedir. Sosyalleşme sürecinde çocuklar öncelikle içinde bulundukları toplumun dilini öğrenerek konuşmaya başlarlar. Gündelik ihtiyaçlarını karşılayacak konuşma bilgisine sahip olduktan sonra yine sosyalleşme sürecinin bir parçası olan konuşma şeklini öğrenir. Örneğin, kötü kelimelerin kullanılmasının yanlış olduğu ve bunun toplum tarafından hoş karşılanmayacağını öğrenen birey ayrıca kiminle nasıl konuşması gerektiğini yavaş yavaş öğrenmeye başlamaktadır.

    Toplumsal cinsiyetin şekillenmeye başladığı ilk yer yine ailedir. Yeni doğmuş bebeklerinin cinsiyetine göre davranışlarını şekillendiren aileler, bu şekilde çocuklarının cinsiyetine uygun sosyalleşmesini sağlayacaktır. Örneğin, yeni doğmuş bir kız çocuğuna pembe giysiler alınırken erkek çocuğa mavi ve türevleri uygun görülür. Ayrıca konuşma şekillerini de çocuklarının cinsiyetine göre şekillendiren aileler, bu yolla çocuklarına, İnsanların Cinsiyetlerine Göre Konuşma Şekillerini de öğretmektedir. Kızlara bebek, erkeklere araba alınır; kızlar mutfağa, erkekler maça götürülür; kızların güzelliği, erkeklerin kuvveti ön plana çıkarılır. Böylece ailelerinden gördükleri davranış şekillerini benimseye başlayan çocuklar diğer bir değişle cinsiyetlerini tanırlar. Aileleri onlara, sosyalleşme sürecinin başlarında cinsiyetlerine göre “Kadın veya erkek nasıl olunur?” dersi vermektedirler. Böylece çocukların aile içinde aldığı sosyalleşme bilgisinin ön saflarından bir diğerinde cinsiyet kavramı oturmaktadır. Toplumsal cinsiyetle ilgili detaylı bilgi almak için buradaki yazımızı okuyabilirsiniz.

    Bir diğer önemli durum ise farklı toplumlardaki farklı aile yapılarıdır. Bütün toplumlarda, sosyalleşmenin ilk başladığı yer her ne kadar aile olsa da toplumların kültür farklılıklarından dolayı sosyalleşme süreci de farklı olacaktır. Kültürler arasında, aile sistemleri ciddi şekilde farklı olabilir. Örneğin, hitap şekilleri, saygı değerleri ve davranışları, ahlak anlayışları toplumdan topluma ciddi farklılıklar taşımaktadır. Türkiye’de, ailelerin çoğunluğunda, kardeşler arasında eğer yaş farkı çok az değil ise küçük kardeşler büyüklerine “ağabey” ve “abla” olarak hitap etmektedir. Hatta büyük boyutlarda aile içi sorunların bile çıkma sebebi olarak hitap şekilleri ciddi bir seçenek olmuştur. Ancak birçok diğer Avrupa ve Amerika ülkelerinde yaş gözetmeksizin bireyler birbirine isimleriyle hitap edebilmektedirler. Örneğin, 8 yaşındaki bir çocuğun 58 yaşındaki bir adam ismiyle seslenmesi gayet normal karşılanmaktadır. Bu gibi durumlar çevresinde sosyalleşme süreçleri ve sosyalleşme şekilleri aile içinde toplumdan topluma kültür farklılıkları sebebiyle değişmekte ve şekillenmektedir.

    Aile içi sosyalleşme sürecinde bir diğer konu ise statü geçişidir. Eski toplumlarda ailesinin statüsünü olduğu gibi alan çocuklar hayata belli bir avantajla veya dezavantajla başlayabilmekteydi. Soylu birinin çocuğu soylu, köylünün çocuğu ise köylü olarak doğar ve ölür; sınıf arasında değişme veya toplum içindeki konumunda oynama olmazdı. Ancak modern toplumlarda ailenin statüsü doğrudan çocuğuna geçmemektedir. Her ne kadar, bireyler ailesinin statüsel konumundan etkilense de toplum içersinde bir yer edinmek için yine kendi çabasını göstermesi gerekmektedir. Örneğin, bir avukatın çocuğu olduğu için hiç kimse hukuk fakültesini okumadığı halde avukatlık statüsüne erişemez. Kendi çaba ve çalışmalarıyla bu statüyü ancak kazanabilir. Statü, sosyoloji biliminde önemli bir kavramdır. Statü hakkında detaylı bir bilgi edinmek için buradaki yazımızı okuyabilirsiniz.