Asur Ticaret Kolonilerini konu alan yazımızda, Asur metinlerinde birçok Karum (Büyük Ticaret Merkezi) ve Mobartumun (Küçük bir istasyon) isminin geçtiğini ancak birçoğunun yerinin bilinmediğinden bahsetmiştik. Ancak Karumlar arasında en çok ismi geçen ve en önemlilerinden birisi olan Kültepe Karumu’nun şuan nerede olduğunu bilinmektedir ve çok uzun yıllar arkeolojik kazı çalışmaları burada devam ettirilmiştir.
Kültepe’de Kaniş Karum'unda yapılan kazılarda 4 uygarlık katı saptanmıştır. Yerleşim yerinin en altında bulunan tabakası ile onun hemen üstündeki tabaka tarih öncesi dönemlere aittir, zira hiçbir yazılı tablet kalıntısına ulaşılamamıştır. Bu uygarlık katlarının tarihi ise İ.Ö. 20. Yüzyıla kadar gitmektedir. Ancak 2. Tabaka üzerinde binlerce yazılı tablet bulunmuştur. Bu tabletlerin boyutları küçükten büyüğe farklılık gösterirken, aynı şekilde konuları da farklılık göstermektedir. Örneğin kimisi ticari kayıtlar için yazılmışken, kimisi Asurlu bir tüccarın, karısına yazdığı mektuptur. Bu tarz mektuplar o yılların sosyal, ekonomik ve bireysel yaşamı hakkında bizlere oldukça yararlı bilgiler vermektedirler.
2. tabakada yapılan arkeolojik çalışmalarda ele geçen tabletlerin üzerinde geçen kral adlarına göre bu tabaka İ.Ö. 19 – 18. Yüzyıllara tarihlenmektedir. Bu tabakanın sonu oldukça korkunç bir şekilde gelmiştir. Büyük bir ihtimalle buraya göç eden halklar buraya uğramış ve oldukça korkunç bir savaşla burayı yerle bir etmiştir. Öyle ki, bu tabakada yapılan arkeolojik kazılarda odalar o gün olduğu gibi kalmıştır. Bu korkunç kırım bizlere ise izlenilesi nadide eserler bırakmıştır. Bu eserlerde şuan Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde sergilenmektedir.
En üstte bulunan tabaka ise 1. Tabakadır ve bu tabakanın A ve B olmak üzere iki evresi bulunmaktadır. Ancak burada yapılan kazılarda bu tabakanın çok kısa bir süre, yaklaşık olarak 50 – 60 yıl iskan gördüğü saptanmıştır.
Boğazköy Karum’u
Bir başka Asur Ticaret Kolonisi ise, Boğazköy’de bulunuyordu. Büyük ihtimalle bu Karum, Boğazköy’ün daha Hitit hakimiyetine girmeden önce yani ismi Hattuş olduğu dönemde kurulmuş olmalıdır. Burada yapılan kazılarda bu Karum’un Kültepe Karum’unun 1b evresi ile çağdaş olduğu ortaya çıkartılmıştır.
Bütün Asur Ticaret Kolonileri, Orta Anadolu’da birbirinden bağımsız birçok beyliğin bulunduğu dönemde inanılmaz boyutlarda ticaret yaparak oldukça zenginleştiler. Ancak bu dönemi izleyen dönemlerde merkezi bir devletin kurulması ile Anadolu artık eskisi kadar kâr elde edilen bir yer olmaktan çıktı ve dolayısıyla da bu karum ve mobartumlar önemlerini kaybettiler.
