Enderun Mektebi, Osmanlı Devleti'nin en önemli eğitim kurumlarındandı. Osmanlı Devleti'nde geleceğin yöneticileri, bürokratları vs. bu kurumdan yetişirdi. İyi bir eğitimden geçirilen yöneticiler, bürokratlar vs. Osmanlı Devleti'nin güçlenmesinde büyük faydalar sağlamıştı. Osmanlı Devleti'nde Enderun'u kuran İkinci Murat idi. Fatih Sultan Mehmet döneminde ise Enderun yönetici ve bürokrat yetiştiren bir işlev kazandı.
DEVŞİRME SİSTEMİ
Enderun'a ilk zamanlar tamamen devşirmeler alınırdı. Bu arada devşirme sistemi üzerinde durmakta yarar var. Bu sistem Osmanlı'dan önce Selçuklularda, Memlüklerde ve Abbasilerde de vardı. Ancak, bu sistemi en iyi şekilde kullanan ve bundan en iyi faydalar sağlayan Osmanlı Devleti oldu. Osmanlı Devleti'nde devşirmeler “sistemli” bir şekilde belirleniyordu. Bunun için Hristiyan ailelerin çocukları seçilirdi. Ancak, tek çocuğu olan ailelerin çocukları alınmazdı. Devşirmelerin seçileceği bölgeler de tespit edilmişti: Manastır, Üsküp, Taşlıca, Yahya, Niğbolu, Selanik, İskenderiye, Kesniye… Hristiyan ailelerden alınan bu çocuklar Müslüman yapılırdı. Bunun yanında Türk kültürünü ve Türkçe'yi öğrenmeleri de sağlanırdı. Devşirmelerin devlet katında yükselmesinde hiçbir ayrım gözetilmemişti. Devşirmeler arasında sadrazam olmuş kişiler bile vardı. Kanuni Sultan Süleyman dönemiyle birlikte Enderun'a Türk çocukları da alınmaya başladı.
Devşirmeler Topkapı Sarayı'na gelmeden önce Edirne Sarayı, İbrahim Paşa Sarayı, İskender Çelebi Sarayı ve Galatasaray Mektebi'nde eğitim görürlerdi. Bu okullarda başarılı olanlar Topkapı Sarayı'na gidebilirdi. Yeterli görülmeyenler ise çırak olarak çıkarılırdı, yani elenirdi. Bunlar Yeniçeri Ocağı'na gönderilirdi.
ENDERUN'DA OKUTULAN DERSLER
Enderun'da dini derslerin(Kur'an-ı Kerim, tefsir, hadis, kelam) yanında matematik, edebiyat, hukuk, coğrafya, musiki, mimari, minyatür, gibi dersler verilirdi. Arapça ve Farsça öğrenmeleri de sağlanırdı. Bunun dışında mesleki dersler de görürlerdi. Böylece ilerisi için pratik yapma imkanına kavuşurlardı. Enderun'da önem gösterilen bir diğer faaliyet de spordu. Koşu, ok çekme, güreş, avcılık ve cirit gibi sportif faaliyetler yapılıyordu.
ENDERUN'DA YETİŞENLER
Enderun, devlet hizmetinde bulunacakların eğitimini güçlendirdiği kadar devlete olan bağlılığını ve liyakatını da güçlendiriyordu. Enderun Mektebi'nden çok sayıda sadrazamlar, vezirler, yeniçeri ağaları, sancakbeyleri, şairler, müzisyenler, tarihçiler, ressamlar çıkmıştı. Köprülü Mehmed Paşa, Nevşehirli İbrahim Paşa, Matrakçı Nasuh, Sokollu Mehmet Paşa, Cezzar Ahmet Paşa, Mahmut Paşa(Fatih'in sadrazamı), Sinan Paşa gibi isimler Enderun'da yetişmişti.
Enderun, altı odadan oluşuyordu. Bunlar; Büyük ve Küçük Oda(ilk eğitimin görüldüğü yer), Doğancı Koğuşu, Seferli Koğuşu, Kiler Koğuşu, Hazine Odası ve Has Oda'dır. Bu odalar belli bir hiyerarşik düzene göre oluşturulmuştu. Katı bir hiyerarşik düzen yoktu; yetenekli olunması şartıyla odalar arasInda geçişler mümkündü. En alt odada bulunan biri en yüksek odaya kadar çıkabilirdi.
Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinde Enderun Mektebi'nin giderek bozulduğu gözlemlenir. Bu bozulmadan dolayı İkinci Meşrutiyet'in ilan edilmesinin ardından kapatıldı.
