Vietnam Savaşı, yakın tarihin gördüğü en kanlı savaşlardan biriydi. Bir buçuk milyon insan hayatını kaybetmiş; bir o kadar da kişi yaralanmıştı. Vietnam Savaşı'nı yaşayan askerler savaşın etkisinden uzun yıllar boyunca çıkamadı. Savaşa katılan birçok Amerikan askerinin yıllar sonra ruh sağlığı bozuldu. Savaştan sağ kurtulan Vietnamlı askerlerin de ruh sağlığı bozuldu; savaş sırasında uzun süre tünellerde kaldıkları için. Kimi gazetecinin bizzat şahit olduğu manzara yıllar boyunca zihinlerinden silinmedi.
Vietnam toprakları tarih boyunca büyük zorluklar çekmişti. Her daim “büyük devletlerin” nefesini ensesinde hissetmişti. Vietnam Savaşı'ndan önce bu toprakların tarihini ele almak gerekir.
Vietnam tarihini incelemeye 1858 yılından başlamak yararlı olur. Çünkü, bu ülkenin kaderi daha o yıllarda hapsolmuş; Fransızlar tarafından ele geçirilmişti. Fransızlar burada sömürge yönetimi kurmuşlardı. Vietnam, o yıllarda Çinhindi olarak isimlendirilen bölgenin bir parçasıydı. Vietnam'ın dışında Kamboçya ve Laos da Çinhindi'nin sınırları içerisindeydi.
Fransızlar bu sömürgesine çok önem veriyordu, çünkü elde ettiği kazançların büyük bir çoğunluğunu buradan sağlıyordu. Vietnam halkı Fransız sömürgesine karşı bir ayaklanma girişiminde bulunduysa da bu girişim sert bir şekilde bastırıldı. Fransızlar ülkenin dört bir yanını cezaevleri ve çalışma kamplarıyla doldurmuştu. Yani ülkenin zorlu tarihi daha bu yıllarda başlamıştı.
Vietnam halkının ayaklanmaları aralıklara sürdü. Özellikle 20. yüzyıldan itibaren daha da şiddetlendi. Ülkede gerçekleşen ayaklanmalarda biri çekiyordu: Ho Şi Minh. Minh, ayaklananların liderliğini yapıyordu.
İkinci Dünya Savaşı sırasında Vietnam Japonya tarafından işgal edildi. Fransızlar sömürgelerini Japonlara teslim etmişti. Japonya'nın amacı ordusunun gıda ihtiyacını buradan karşılamaktı. Yani Vietnam halkı Fransızların ardından Japonların sömürgesi olmuştu. Japonya'nın İkinci Dünya Savaşı'ndan yenilgiyle ayrılması üzerine Ho Şi Minh'in liderliğinde Demokratik Vietnam Cumhuriyeti kuruldu. Ancak, Fransa bu eski sömürgesini bırakmadı; toprakları üzerinde hak iddia etti. Bunun üzerine Fransızlarla Vietnam'daki direnişçiler arasında büyük bir mücadele başladı. Ho Şi Min'in önderliğindeki direnişçilere Sovyetler Birliği ve Çin'in de destek verdiği belirtilir. Bu mücadelenin sonunda 7 Mayıs günü Fransız birlikleri teslim oldu ve direnişçiler büyük bir zafer kazandı.
Ülke iki yıl içinde yapılacak seçimden sonra birleştirilmek üzere ikiye bölündü; Demokratik Vietnam Cumhuriyeti ve Güney Vietnam Cumhuriyeti olmak üzere. Ancak birleşmeye ABD pek de yanaşmıyordu. Seçim yapıldığı taktirde Ho Şi Minh'in seçilmesinden çekiniyordu. ABD Başkanı Eisenhower yaptığı konuşmalarda buna razı olmayacaklarının işaretlerini veriyordu. ABD Dışişleri Bakanı Dulles ise bölgenin yeraltı zenginliklerini hatırlatan konuşmalar yapıyordu. Demokratik Vietnam Cumhuriyeti lideri Ho Şi Minh birçok kez seçime gitme çağrısı yaptı, ancak bu çağrılarına cevap alamadı. Seçim yapılmayarak Cenevre Antlaşması açıkça ihlal ediliyordu.
Güney tarafının lideri Diem her geçen gün halka uyguladığı şiddeti arttırıyordu. Diem'in uyguladığı baskı, rejim yanlısı kişileri bile rahatsız etti. Öyle ki bazı Budist rahipler bu durumu protesto etmek için kendilerini yaktı. Yaşananlar Diem'i destekleyen ABD'nin de canını sıkmaktaydı. Diem'e karşı bir askeri darbe düzenlendi ve idam edildi. (NOT: Bugün bu olay Amerikan Gizli Servisi'nin büyük operasyonları arasında geçmektedir.)
Kore Savaşı'nı az çok andıran bir durumdu. Soğuk Savaş konseptlerine göre ikiye bölünmüş bir ülke… Güney kesimindeki direnişçilerle Güney Vietnam askerleri arasındaki çatışmalar şiddetleniyordu. ABD, Güney Vietnam'daki asker sayısını güç geçtikçe arttırıyordu. Güney Vietnam'daki Amerikan askerinin sayısı 500 bini aşmıştı. Artık çatışmalar çok daha büyüdü. İki taraf da birbirlerine acımasızca saldırıyor; akla hayale gelmeyecek işkencelerde bulunuyordu. Helikopterlerden canlı canlı atılan esirler, biyolojik silahlar, zehirli gazlar vs. hepsi bu savaşta kullanılan yöntemlerdi. İnsanları kavuran Napalm bombaları da bu savaşta kullanılmıştı…
Napalm Bombası
Yaşanan acımasız savaş Amerika'da da tepkilere neden oluyordu. Bazı Amerikan vatandaşları savaşı protesto etmek için intihar etti.
İnfaz edilmeyi bekleyen bir Vietnamlı
İki tarafın da birbirlerine acımasızca saldırdığı savaşta en büyük neticeyi Kuzey Vietnam tarafı aldı. 30 Nisan 1975 günü Güney Vietnam'ın başkenti Saygon'u ele geçirmişlerdi. Bu, Güney Vietnam ve ABD'ye büyük darbe vurmuş; kısa bir süre sonra da savaş sonlanmıştı. Aynı yıl iki taraf da birleşti ve ülkede tek bir yönetim hakim oldu.
Sonuç olarak savaş 21 yıl sürmüş ve her iki tarafa da büyük zararlar vermişti. 1,5 milyonun üzerinde insan hayatını kaybetti, bir o kadarı da yaralandı. Savaştan sağ kurtulan askerlerin birçoğu ruh sağlıklarını kaybetti. ABD'nin bu savaştaki başarısızlığından dolayı dünyadaki imajı oldukça zedelendi.
