Falkland Adaları…
Eminim ki, bu yazıyı okuyan birçok kişi bu küçük adaların haritadaki yerini bulmakta zorlanacaktır. Kapladığı yüzölçümü küçük olmasına karşın -bir zamanlar- dünya siyasetinde yarattığı etki oldukça büyük olmuştu: Uğruna bir savaş verilmişti…
Bu savaşa, yani Falkland Savaşı'na geçmeden önce Falkland Adaları'nın tarihine göz atmakta yarar var.
Falkland Adaları, 1829'da İspanya tarafından ele geçirildi. İspanyollar, adaların yönetimini Louis Vernet'e bıraktığında Arjantinlilerin nüfus yoğunluğu göze çarpıyordu. Falkland Adaları, çok geçmeden -1833 yılında- bu sefer İngilizler tarafından alındı. Bu tarihten itibaren ada nüfusunun etnik yapısında önemli değişiklikler yaşanmış; İngiliz nüfusu artmaya başlamıştı. Böylece ada üzerinde uzun yıllar sürecek gerginliğin tohumları da ekilmişti.
Arjantinliler Falkland Adaları'na Malvinas Adaları derdi. Ve bu adalar üzerinde hak iddia ediyordu. İngiltere ise buna karşı çıkıyordu. Bu karşılıklı iddialar 1964 yılına kadar süregeldi.
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER DEVREDE
Falkland Adaları meselesi, 1964 yılında yeniden alevlendi. İki ülke arasındaki sorun Birleşmiş Milletler Sömürge Sorunları Komisyonu'na geldi. İngiltere kararlıydı ve ada yönetiminin Arjantinlilere verilmesine hiçbir şekilde yaşanmıyordu. Adadaki İngiliz nüfusunu dayanak noktası yapmıştı. Arjantin'in dayanak noktası ise adalarla olan tarihsel bağı idi. Ancak yapılan müzakereler sonucunda Arjantin'i tatmin edecek bir sonuç çıkmadı.
GERGİNLİK SAVAŞA DÖNÜŞÜYOR
Uzun bir süredir kaynayan sorun 2 Nisan 1982 sabahı Arjantin'in Falkland Adaları ile Güney Gergia Adaları'na çıkarma yapmasıyla sıcak bir savaşa dönüştü. Arjantin'in savaş ilan etmesinde perde arkasındaki bir sebep üzerinde durulur. Arjantin'de savaş kararı verildiği sırada askeri bir cunta iktidardaydı. Arjantin'in ekonomik bakımdan zor günler geçirmesi askeri cuntayı sıkıntılı bir duruma sokmuştu. Perde arkasında gösterilen sebep ise şudur: “Askeri cunta halk nezdindeki itibarını ve gücünü arttırmak için savaş kararı aldı.” Hatırlatmakta fayda var. Bu sırada İngiltere'de iktidarda Margaret Thatcher hükümeti vardı.
İngiltere, Arjantin'in bu ani ve beklenmedik çıkarmasına karşılık hemen bölgeye birlik sevk etti. Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletler, İngiltere'yi destekliyordu. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, aynı gün 502 sayılı kararını yayınladı: “Arjantin birlikleri işgal ettiği bölgelerden derhal çekilmelidir.” Ancak, Arjantin bu kararı dikkate almadı.
İngilizler, şaşkınlığı üzerinden atarak Arjantin denizaltısı Santa Fe'yi batırdı. Arjantin de buna karşılık Fransız yapımı Exocet füzelerini kullandı ve İngilizlerin Sheffield destroyerini batırdı. Arjantin kuvvetleri, ilerleyen süreçte İngilizlere ait dört gemi ve iki fırkateyni daha imha etti.
İNGİLTERE FÜZELERİN KODLARINI MI ALDI?
Arjantin savaşa iyi başlamış ve İngilizlere “önemli kayıplar” verdirmişti. Savaşı önde götürüyordu. Arjantin'in savaşın henüz daha başında sağladığı bu başarıda en önemli katkıyı Fransız yapımı Exocet füzeleri sağlamıştı. Ancak, savaş başında büyük faydalar sağlayan Exocet füzeleri bir süre sonra hedefleri şaşırmaya başladı. Bu oldukça şaşırtıcı bir durumdu. Bu noktada yıllardır bir iddia dile getirilir: “İngiltere, kendisine büyük zararlar veren Exocet füzelerinin üreticisi Fransa ile görüştü ve füzelerin kodlarında oynama yaptı. Böylece Arjantin'in elindeki Exocet füzleri hedef şaşırdı.”
Fransız yapımı Exocet füzesi
SAVAŞ SONLANIYOR
25-26 Nisan 1982'de İngilizler Güney Georgia Adası'nı Arjantinlilerden geri aldı. Bunun hemen akabinde Falkland Adaları'ndaki Arjantin birliklerinin komutanı teslim oldu. Neticede savaş sonlanmış oldu. 74 gün boyunca süren savaşta Arjantin'in kaybı 649, İngiltere'nin kaybı ise 258'di. Adalarda eski düzen sürmüş; İngiltere'nin egemenliği bir süreliğine sarsılsa da tekrardan düzelmişti.
SAVAŞIN YANSIMALARI
Bu savaştan sonra İngiltere'de iktidarda bulunan Margaret Thatcher “Demir Lady” lakabıyla anılmaya başladı. Falkland başarısı Demir Lady'nin seçim başarısına da yansımıştı. Nitekim bunun sonucunda iki seçimi de(1983, 1987) kazandı. Arjantin tarafında ise askeri cunta savaştan bir süre sonra yönetimden düştü. 1983'deki seçimlerde sivil bir yönetim iktidara geldi ve Arjantin'de demokratikleşme yolunda önemli adımlar atıldı.
1998 yılında adalarda petrol bulunduğu anlaşıldı. 2010'da ise İngiltere milli firmalara petrol arama imtiyazı verdi. Bunun üzerine konu BM'ye taşındı. Arjantin, İngiltere'nin verdiği imtiyazı BM kararlarının ihlali olarak değerlendiriyordu. Son olarak da Haziran 2012'de İngiltere Başbakanı David Cameron, “Falkland Adaları'nda yaşayanların, İngiliz olmak ve dünyanın görüşlerini dinlemesini isteyip istemediklerine karar vermelerinin kendilerine bağlı olduğunu her zaman söyledim” açıklamasını yaparak gelecek yıl referandum yapılacağını ilan etti. (1)
(1) Hürriyet gazetesi 14 Haziran 2012
