Halk oyunları bir milletin tarihini ve kültürünü anlatan yegane hareketlerden oluşan bir icradır. Kimi zaman müzikler eşliğinde kimi zaman hiçbir enstürman kullanılmadan el ve ayakların birbirlerini tamamlayıcı şekliyle icra edilen bir sanat dalıdır. Toplumun genelini ilgilendiren konulardan tutun da tarihe kadar pek çok farklı anlatımları içerisinde barındırır. Tüm dünya da olduğu gibi ülkemizde de halk oyunları yörelere göre farklı çeşitlilikte oynanır.
Bunlar kimi zaman bir kahramanlık destanını anlatabileceği gibi kimi zaman da yüzyıllardır gelen bir kültürün devamı niteliğindedir.
Kısacası göze ve kulağa hitap eden dengeli bir hareketle ve heyecan yaratıcı özelliği ile müzikli veya müziksiz desteklenmiş bir bütünleşmedir.
Halk oyunlarının ortaya çıkışı doğal olayların etkisi, dansların taklit yolu ile devam ettirilmesi, savaş ve kahramanlıkların anlatılma ihtiyacının hissedilmesi, aşkı ve dini tasvir etmek ve mesleki konuları oluşturmasıyla meydana gelmiştir. Bu gibi konular binlerce yıldır dünya kültürünün bölünmez bir parçası olmuştur.
Türkiye’de de bölgelere göre bu konular halk oyunları vasıtası ile nesilden nesile aktarılmış ve aynı zaman da gelişmesi – korunmasına yardımcı olunmuştur.
Tek kişilik veya takım halinde halk oyunları gösterilerini görebilirsiniz. Hemen hemen her yerde karşımıza çıkan bu gösteriler aslında tarihin derinliklerinden bize birer mesaj vermektedir.
Türkiye’deki halk oyunlarına bir göz atalım, hangi oyun neyi ifade ediyor anlam olarak neyi çağrıştırıyor?
Zeybek Oyunu: Özellikle Ankara ve iç Anadolu’nun bir bölümü ile birlikte Ege illerini kapsar ve Ege bölgesinde daha sıklıkla oynanır ve bu oyunda kahramanlık ve destanlar konu edilir. Bir diğer anlamda da Efe’lerin yaşam biçimlerini konu alır.
Hançer Barı: Takım halinde oynanan ve Erzurum yöresine ait bir halk oyunudur. Oyunun temel amacı kahramanlığı anlatmasıdır. Ellerinde bıçaklar olan oyuncular geçmiş tarihlerde yaşanan kahramanlıkları izleyicilere aktarır. Davul ve zurna sesi oyunun karakterini tam anlamıyla ortaya çıkarmaya yardımcı olur.
Ellik Halayı: Sivas ve Tokat yöresinde sıkça oynanan bir oyundur. Tarım temasını konu alır. Oyuncuların daire çizmesiyle birlikte daha da şekillenir.
Bunun gibi bir çok halay vardır. Halk oyunları sadece halaylardan oluşmaz. Karadeniz’de halk oyunlarına “Horon tepme” adı verilirken bir çok bölgede “Alay ve Helay” şeklinde değişiklik gösterdiği görülmüştür.
Halk oyunları kategorisine giren Halayların de kendi aralarında çeşitliliği vardır. Bunlar ağırlama, yanlama, hoplatma gibi kategorilere bürünür.
Halk oyunları yani halaylarda kullanılan müzik aletlerinin temelini davul ve zurna oluşturmaktadır. Bunun yanı sıra sipsi, kemençe gibi müzik aletleri de kullanılmaktadır.
Kısacası halk oyunlarının yaşatılması büyük bir kültürün yanı sıra tarihin ve geleneğin de korunmasına yardımcı olacaktır.
Bu sebeple halk oyunlarına sahip çıkılması, yaşatılması, devlet tarafından halk oyunlarını icra edecek ve öğretecek kurumların açılması ve halkın aydınlatılması çok önemlidir. Bugün Anadolu’nun herhangi bir köyüne gittiğinizde bu halk oyunlarını izleyip hem keyif alabilir hem de sunulan gösteri ile verilmek istenen mesajı net olarak anlayabilirsiniz.
Geçenlerde Manisa'da bir sünnet düğününe gittim, bir ekip tarafından zeybek oynandı. O kadar güzeldi ki, sırf bunun için gidip düğün sahiplerini ayrıca tebrik ettim, çok hoş bir düşünce bu diye. Hele de benim gibi Ege tarafına ilk kez gidenler için süper
Damat oyunu, kasap havası olduktan sonra düğünlerde halk oyunlarının yok olmasından korkmayın:) Tabii Karadenizlilerin varlığını da unutmamak lazım kemençe yaşadıkça horon da yaşayacaktır