Bilmece oyundur. Sözler ile oluşmuş olan bir oyun çeşididir diyebiliriz. Bilmecelerin özelliği belli bir nesneyi ya da durumu o nesnenin ismi söylenilmeden bilinmesini sağlamaktır, onunla ilgili özellikler sıralanarak çağrışım yapılır ve nesne hakkında tahminler söylettirilmeye çalışılır.
Bilmecelerin söyleniş özellikleri tekerlemeler ile benzerlik gösterir, yani uyak vardır söylenişinde. Söylemesi güzel ve anlatımı ilgi çekicidir. Zaten bir bireye bilmecem var denildiğinde, alınacak cevap ‘’ haydi sor ‘’ olur. İsmi bile ilgi çekici kılıyor bilmeceleri.
Bilmeceler okulun her aşamasında kullanılabilir, özellikle okul öncesi dönemde. Çocuklara birçok yönde katkı sağlar. Örneğin; çocukların oyununun daha fazla eğlenceli hale gelmesini sağlar, oyuna ilgiyi artırır, düşüncelerinin gelişmesine yarar sağlar, oyunlara gizem katıldığını görür, nesnelerin bilinen yönlerini; fakat dikkat etmediklerini fark etmelerine yardımcı olur, dil gelişimlerine katkısı vardır, vs.
Bilmeceler nasıl oluşturulur? Bilmecelere kısaca bir nesneyi tarif etmek diyelim. Peki nesne olarak ne kullanılır? Akla gelebilecek birçok şey bilmece konusu olabiliyor. Hayatınızda mutlaka bilmece duymuşsunuzdur ve bunları hatırlamaya çalışalım. Cevabı limon, çilek, kiraz, masa, altın, vs, olan bilmecelere aşinalığınız vardır. İşte bilmecelerde meyveler, sebzeler ve hayatımızdaki belli başlı nesneler kullanılır. Oluşturulurken bilineni farklı şekilde düşünmeyi sağlamak ön plana alınır. Bir bilmece yazalım:
‘’ Küçücük, minicik fıçıdır. İçi dolu turşudur. ‘’ (Limon)
Anlatmak istediğimiz örnekteki gibidir. Limonun özelliği farklı şekilde gösterilmiş.
Şimdi de bilmecelerin ne şekilde olabileceğinden bahsedelim, yani bilmece çeşitlerinden.
- Bilmeceler sadece kelime topluluğu şeklinde olabilir.
- Bilmeceler resimli (çizgili) olabilir. Yani bilmecede resim ile yazı aynı anda verilir.
- Bulmaca şeklinde bilmeceler de vardır. Bu tür bilmeceler şu şekilde olur. Bilmecenin altında birkaç tane resim verilir, doğru seçenek de yanlış seçenekler de vardır. Çocuklar bilmeceden çıkarım yaparak doğruyu bulur.
