ÖĞRETİM İLKELERİ

    Öğretimi etkili gerçekleştirebilmek için öğretim ilkeleri vardır ve okullarda eğitimde ve öğretimde bu ilkelerden yararlanılır. Öğretim ilkeleri etkinlikleri tasarlarken yardımcı niteliktedir yani etkinlik için rehberdir. Bu ilkeler sayesinde öğretim verilirken istenilen, önemli olan nitelikler sağlanmış olur. Öğretmenler yapacakları etkinlikleri öğretim ilkelerine göre belirlerlerse etkili ve verimli bir öğretim gerçekleştirilmiş olurlar.

    Öğretim ilkelerini başlıklar halinde inceleyelim:

1. Öğrenciye Görelik: Öğrenciye görelik kavramı farklı isimlerle karşınıza çıkabilir. Örneğin; çocuğa görelik, öğrenci düzeyine uygunluk, düzeye uygunluk şeklinde. Bu ilke sayesinde eğitim ve öğretim verilirken öğrencilerin düzeyleri dikkate alınır. Öğretmenler sınıftaki öğrencileri incelerler ve bu öğrencilerin istekleri, ilgileri, ihtiyaçları, düzeyleri, vs. kontrol ederek öğretim etkinliklerini gerçekleştirirler. Her öğrenci farklı kapasiteye sahiptir, yani en geniş şekilde söyleyecek olursak her birey kendine özgüdür. Her birey kendine özgüyse, bireysel farklılıklar var ise öğretimler bunlara göre planlanmalıdır. Planlanmalı ki; öğretim kalıcı ve etkili olsun.

2. Yaşama Yakınlık: Yaşama yakınlık kavramı güncellik, aktüalite, vs. şeklinde de karşınıza çıkabilir. Bu ilkenin içeriğinde öğrenciye verilen bilgilerin yaşamı ne şekilde yansıttığı sorgulanmaktadır. Öğretim verildikten sonra bir öğrenci bu öğretimin hayatta onun ne şekilde işine yarayabileceğini biliyor mu ya da bunu yapabiliyor mu? Yaşama yakınlık ilkesi bu durumu göz önüne alır. Örneğin; çocuğu markete gönderince hesap yapabiliyor mu? Okulda verilen matematiği ne şekilde hayata yansıtabiliyor? Para üstünü alabiliyor mu? Bu şekilde soruların sorulması ve öğretimin yaşamın kendisi olması yolunda gerçekleşmesi ile ilgili olan ilkedir.

3. Etkin Katılım: Aktivite olarak da karşınıza çıkabilir. Öğrencilerin en iyi öğrendikleri öğrenmeler etkin katılım gösterdikleri zamanlardır. Öğretim sürecine öğrencileri dahil etmek çok önemli bir durumdur ve her zaman göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Ne kadar etki isterseniz o kadar katılımı desteklemelisiniz.

4. Öğretim Somuttan Soyutadır: Öğretim gerçekleştirilirken en çok dikkat edilmesi gereken ilkelerden birisi de somuttan soyuta ilkesidir. Öncelikle beş duyu organından herhangi birisine ya da birkaçına hitap edecek çalışmalar yapmalıdır ve bu durum öğrenci ilerleyebildikçe azaltılmalıdır. Çocukların gelişim dönemleri vardır ve bunlar göz önünde bulundurulmalıdır. Bir çocuk doğar önce duyu – motor dönemi yaşar, daha sonra işlem öncesi döneme geçer, bunu somut işlemler dönemi takip eder ve en sonunda soyut işlemeler dönemi gelir. İşte aşamalı olan bu sistemde de olduğu gibi bir bireye öğretim sağlanırken sıralamaya dikkat edilmelidir. Aksi takdirde istenilen öğretimler gerçekleştirilemeyebilir.

5. Öğretim Bilinenden Bilinmeyenedir: Az önce somuttan soyuta ilkesinde bahsedilen durumun benzeridir. Öğrencilere öğretim bildiklerinden başlanarak ve genişletilerek bilinmeyene doğru sürdürülmelidir.

6. Öğretim Yakından Uzağa Doğrudur: Bu ilkeyi kısa bir örnekle tanımlayalım. Bir çocuk düşününüz ve bu çocuk haliyle bir evde yaşar. Önce evini tanır, ikinci aşamada belki evi bahçelidir evinin bahçesini, daha sonra sokağını, daha sonra mahallesini, daha sonra da ilçesini, vs. tanır ve öğrenir. Öğrenme önce yakında olandan başlayaraktan gerçekleşir.

7. Ekonomiklik: Öğretim ekonomik olmalıdır. Öğretim için etkinlikler yapılırken bu ilke göz önünde bulundurulmalıdır. Mümkünse bir maliyetli çalışma yapılırken bu çalışma içerisine birçok çalışma eklenmelidir. Ekonomiklik konusunda maliyetten de bahsedilmemeli sadece bir ders esnasında birçok özelliğin sunulması da ekonomiklik ilkesini desteklemek amaçlı yapılmaktadır.

8. Açıklık: Öğretim etkinlikleri düzenlenirken her şey açık bir şekilde sunulmalıdır. Örneğin; her öğrencinin anlayabileceği sözcükler kullanılmalı ve bunlar anlaşılır bir dille sunulmalıdır. Öğrencilere sorulacak sorular açık ve net olmalıdır, anlam ve kavram kargaşası içinde olması anlaşılırlığı olumsuz yönde etkiler.

9. Bütünlük: Öğretim bir bütünlük içerisinde sunulmalıdır ve hazırlanan etkinlikler birbirini tamamlar şekilde olmalıdır. Anlamsal bütünlük öğrenmeyi kolaylaştıracaktır.

10. Sosyallik: Eğitim ve öğretimin en önemli amaçlarından birisi öğrencilerin sosyalleşmesini sağlamaktır. İnsanlar sosyal varlıklardır ve hayatlarını sosyallik içinde huzurlu ve mutlu şekilde sürdürürler.

11. Bilgi ve Becerilerin Güvence Altına alınması Gereklidir: Öğretimde öğrencilere sunulması gereken belli konuların varlığından bahseder bu ilke. Her yerde ortak konular vardır ve bu konular herkese sunulmalıdır.