Rehberlikte bireyi tanımak için birçok yöntem kullanılmaktadır. Bu yöntemler aşağıda kısa şekilde açıklanaraktan sunulmuştur. Rehberlikte bireyi tanıma teknikleri:
A. TEST TEKNİKLERİ:
- PERFORMANS TEKNİKLERİ: Bu teknikler bireyin performansı göz önünde bulundurularak kullanılan tekniklerdir. Bunlar:
- Yetenek Testleri: Yetenek her insanda olan bir özelliktir. Yetenek doğum ile birlikte bireyde var olur. Yetenekler doğuştan gelir ve fark edilirse, geliştirilirse ortaya çıkar. Çoğu insanın yetenekleri bilinemediği için yok olup gitmektedir, körelmektedir.
- Başarı Testleri: Adından da anlaşılacağı gibi kişinin bilgisini ölçmeye yönelik yapılan testlerdir. Bir birey neyi ne kadar biliyor bu testler sonucu ölçülür ve bireyin öğrenmesi bu şekilde değerlendirilir.
- İlgi Envanterleri: Bir bireyin neden hoşlandığını, neye karşı daha fazla ilgili olduğunu belirlemek için yapılan testlerdir. Birey kendi istekleri doğrultusunda kendi ilgilerine yönelik davranışları sergiler.
- Tutum Ölçekleri: Tutumu en kısa şekilde tanımlayalım. Tutum bir bireyin olaylara karşı sergilediği davranışlardır. Bireyin düşünüşü sonucu ortaya çıkan durum tutumdur.
- Değer Ölçekleri: Değer ölçekleri bireyin davranışlarının gerçekleşme nedenini ortaya koyar. Meslek seçiminin esas nedenini sorgulamak değer ölçekleri içinde yer almaktadır.
- Kişilik Testleri: Kişilik testleri bir bireyin analizini yapabilmek için uygulanır. Kişilik bir bireyi oluşturan hal, hareket, durum, vs. gibi birçok özelliği kapsamaktadır.
B. TEST DIŞI TEKNİKLER:
- GÖZLEME DAYALI TEKNİKLER:
- Gözlem: Gözlem bir durum üzerinde araştırma yapılması halidir ve bir bireyin izlenmesi durumudur.
- Olay Kaydı ( Anekdot ya da Vak’a Kaydı ) : Bir olay olurken ya da çok yakın zamanda o olayın kayıtlara geçirilmesine olay kaydı denilir. Olay kaydının en önemli özelliği nesnelliğinin fazla oluşudur.
- Gözlem Listesi: Gözlem listesinin diğer adı kontrol listesidir. Liste oluşturulup var ya da yok işaretlemesi yapılarak bir durumun gözlemlenmesi ve kayıtlara geçirilmesidir.
- Kayıt Çizelgesi: Bireylerin belli özellikleri belirlenerek bunların kayıtlara alınması işlemidir.
- Derecelendirme Ölçekleri: Bir bireyde bulunan özelliklerin gözlemlenmesidir ve bu özelliklerin dereceli bir şekilde kayıt altına alınmasıdır.
- Otobiyografi: Otobiyografi bilindiği üzere bir bireyin kendisini yazılı olarak anlatmasıdır. Bu şekilde kullanılan teknik otobiyografi tekniğidir.
- Mülakat ( Görüşme ) : İkili olarak yapılan konuşmalar ve kayıt tutmalardır. Mülakat oldukça geniş şekilde kullanılabilme özelliğine sahiptir. Örneğin; öğretmen ve öğrencisi mülakat yapabilir ve öğrencinin kendisini anlatmasına yardımcı olabilir.
- Arzu Listesi: Bir bireyin isteklerini belirlemek amacıyla kullanılan listelerdir. Bu teknik oldukça güzel bir tekniktir ve ilkokul döneminde yaygın olarak kullanılır. Okul öncesi dönemde de çok tercih edilmektedir. Çocukların hayallerini ortaya çıkarabilmek adına oldukça başarılı bir teknik olduğu düşünülmektedir.
- Zaman Çizelgesi: Bu tekniğe kısaca zaman yönetimi çizelgesi de diyebiliriz.
- Anket: Genellikle bilgi toplamak amacıyla kullanılan tekniktir.
- Problemleri Tarama Listesi: Bireylerin problemleri neler? Bunları belirlemek için yapılan listedir.
- Öğrenci Tanıma Forumu: Bir öğrenci ile ilgili bilgilerin tümünün yer aldığı formdur. Örneğin; aile, sağlık, eğitim, vs. gibi bilgiler bu formda mevcuttur.
- Kime Göre Ben Neyim? : Bu teknik ile birey başkaları tarafından ne şekilde görüldüğünü anlatmaya çalışır.
- Kimdir Bu? : Bu teknikte kişilere ait özellikler yazılır ve bireylerin bu özelliklere kimi yakıştırdıkları ölçülür. Böylelikle bir bireyin hangi özelliği ile tanındığı ortaya çıkar.
- Sosyometri: Sosyometri grup içinde bireylerin algılanışıdır. Bir grubun içindeki ilişkiyi belirlemek için sosyometri tekniğini kullanmakta fayda vardır.
- Sosyal Uzaklık Ölçeği: Bu teknikte bireyler arasındaki uzaklık ölçülür. Bireylere grup içinde en uzak gördüğü kişi söylettirilerek ölçüm yapılır.
- Psikodrama: Bireyin ruhsal oyun oynamasıdır. İç dünyası ile ilgili her şeyi oyun yardımıyla anlatmasıdır.
- Rol Oynama: Rol oynama ile hedeflenen en önemli durum empati yeteneğinin geliştirilmeye çalışılmasıdır.
- Sosyodrama: Toplumsal bir durumun drama ile anlatılması tekniğidir.
- Oyun Terapisi: Çocuklara oyun ile güzellikler sunmak, onları rahatlatmak için uygulanan tekniktir.
