Sosyal Davranışları Betimlemek
İnsan davranışlarını yakından gözlemleyerek de bir çok bilgi elde edilebilir. Belirli bir insan grubunu ya da insanların davranışlarını betimlemek amaçlandığında gözlem yöntemi çok yararlı olur. Bu tekniği biraz açacak olursak, araştırmacı insanları gözlemler ve ölçümlerini ya da insan davranışlarından edindiği izlenimleri kaydeder. Gözlem yöntemi, araştırmanın konusuna, araştırmacının gözlemleri ne kadar nicelemek istediğine göre bir çok farklı şekilde uygulanabilir. Bu duruma bir örnek verecek olursak, araştırmacının bir grup ya da kültürü içinden gözlemleyerek anlamaya çalıştığı ve bunu yaparken önceden sahip olduğu fikirlerini inceleme konusundan dayatmaktan kaçındığı etnografyadır. Burada hedeflenen, grubun zenginliğini ve karmaşıklığını grubu canlı olarak izleyerek anlamaktır. Kültürel antropolojinin başlıca konusunu ise etnografya insan kültür ve topluluklarını incelemek oluşturur.
Sosyal psikolojinin ilgi alanı farklı kültürlerdeki sosyal davranışlarını da kapsayacak şekilde genişlediği için etnografya farklı kültürleri betimlemek ve bu kültürlerin psikolojik ilkeleri hakkında hipotezler üretmek üzere giderek daha fazla kullanılmaya başlanmıştır.
Etnografyanın püf noktası incelenen insanların bakış açısını anlayabilmek için öncelikle araştırmacının kendi fikirlerine dayatmaktan vazgeçmesinden geçer. Bunun dışında bazen araştırmacıların gözlem yöntemini kullanarak test etmek istedikleri belirli bir hipotez de olabilir.
Arşiv Analizi
Gözlem yöntemi yalnızca gerçek hayattaki davranışların gözlemlenmesiyle sınırlı değildir. Araştırmacı bu durumda bir kültür hakkında toplanmış belgeleri ya da arşivleri inceleyebilir. Bu tekniğe ise arşiv analizi ismi verilir. Örnek verecek olursak, günlükler, romanlar, intihar mektupları, popüler müzik sözleri, televizyon programları, sinema filmleri, dergi ve gazete yazıları ve reklamları bize bir toplum hakkında kendi görüşlerinin nasıl olduğunu gösterebilir.
Arşiv analizi şeklinde uygulanan gözlem araştırması bize o toplumun değeri ve inançları ile ilgili bir çok veri sağlayabilir. Örneğin cinayet haberlerini okumak veya izlemek insanlarda şiddet içerikli davranışlara yol açabilir mi? Yine de soruyu yanıtlamak için arşiv analizinin yanı sıra farklı araştırma yöntemlerine de başvurmak gerekebilir.
Gözlem Yönteminin Sınırları
Gözlem yöntemi bu bahsettiklerimizin yanı sıra bazı sınırlamaları da beraberinde getirir. Bazı davranışlar çok nadir görüldükleri ya da yalnızca özel hayatta sergilendikleri için bu davranışları gözlemlemek çok zordur. Arşiv çalışmalarında her zaman araştırmacının derinlemesine analizi derleyicilerin merhametine kalmıştır. Örneğin bir muhabirin haberi hazırlama amacı farklıdır ve araştırmacıların sonradan gereksinim duyacağı bilgilerin tümünü haberin içeriğine almamış olabilir.
Belki de en önemlisi sosyal psikologlar yalnızca davranışı betimlemekle kalmayıp aynı zamanda bu davranışı öngörmek ve açıklamak isterler. Bunun içinde diğer uygun yöntemleri kullanmak zorundadırlar.
