Davranışın sıklığını artırmak için verilen karşılığa pekiştirme denir. Davranışlar oluşurken önce uyarıcılar gelir, sonra tepki oluşur ve tepkiye karşılık verilir. Tepkilere verilen karşılıklardan birisi pekiştirmedir. Pekiştirmeler davranışta sönmeye değil, artmaya neden olurlar. Pekiştirmelerin türleri vardır. Bunlar:
- Olumlu Pekiştirme: Olumlu pekiştirmede yapılan davranıştan memnun olma ve bu davranışın bir daha yapılmasını isteme durumu vardır. Bir bireyin istenen tepkisine karşılık olarak olumlu pekiştirme yapılır. Olumlu pekiştirme yapılırken bireylerin hoşlarına gidecek pekiştireçler verilir. Örneğin; çikolata vermek, aferin demek, onur belgesi vermek, başarı belgesi vermek, vs.
- Olumsuz Pekiştirme: Olumsuz pekiştirme isminden dolayı karıştırılmaktadır ve davranış artırıcı olarak görülmemektedir; fakat böyle düşünmek yanlıştır. Davranış azaltan durumlara ceza denilmektedir. Pekiştirme sözü görüldüğü takdirde akla artış gelmelidir. Olumsuz pekiştirmede mevcut durumda olumsuzluk vardır ve bu olumsuz durum ortadan kaldırılırsa olumsuz pekiştirme olur. Bir örnekle açıklayacak olursak, bir çocuğun dişi ağrıyor diyelim ve bundan dolayı acı çekiyor. Annesine bu durumu söyler ve annesi ona etkili bir ağrı kesici ilaç verir. İlaç sonrası çocuğun ağrısı geçer ve çocuk olumsuz olan ağrı durumundan kurtulmuş olur. Bu durumda ilaç olumsuz pekiştirmedir ve bu çocukta ağrı ne zaman oluşsa ilaç alacaktır. Yani davranışta artış olacaktır.
- İçten Pekiştirme: İçsel pekiştirme tepkiyi veren bireyin kendisi tarafından karşılık görmesidir. Yani pekiştirme bireye kendisi tarafından yapılır. Örneğin; çok çalışan ve başarılı olan bir çocuğun kendisini kutlaması.
- Dıştan Pekiştirme: İçten pekiştirmenin tersi olan durumdur, yani birey çevresinde bulunan insanlar tarafından pekiştirilir.
- Maddi Pekiştirme: Maddi pekiştirmede pekiştirme yapılırken kullanılan maddenin ne olduğuyla ilgilidir. Eğer maddi bir pekiştirme oluyorsa bu kategoriye girer.
- Manevi Pekiştirme: Maddi pekiştirmenin zıt kutbudur, yani maddi pekiştirme yoksa işin içine manevi pekiştirme girer.
- Sembolik Pekiştirme: Sembolik pekiştirmede yapılan olay pekiştirme için bir sembol kullanılmasıdır. Okul öncesi eğitim veren kurumlar ile ilginiz var ise bu pekiştirme türüyle mutlaka karşılaşmışsınızdır. Çocukların yapmış oldukları resimlere gülen yüz yapıştırma, her güzel davranış için bir yıldız verme ve yıldızlar toplamında hediye verilmesi durumu sembolik pekiştirmedir.
