DAVRANIŞ ANALİZİ NE ŞEKİLDE YAPILIR?

     Davranışı analiz etmek davranışın oluşması için gerekenlerin incelenmesidir. Davranışın oluşması için gerekenler:

• Uyarıcı: Bir davranışın oluşması için gerekli olan eleman uyarıcıdır. Uyarıcılar davranış oluşmasını sağlar, yani değişiklik meydana getirmeye yararlar. Uyarıcı örneği verelim. Sıcak, soğuk, ağrılar, vs.

• Tepki: İlk olarak uyarıcı gelir ve daha sonra bu uyarıcıya tepki verilir. Tepkiler uyarıcıya göre değişir.  Yoğun ya da hafif olabilir. Tepki örneği verelim. Evde oturan bir çocuğun kafasına kardeşi oyuncak ile vurur ve kardeş ağlamaya başlar. Bu olayda vurmak uyarıcı ve ağlamak tepkidir.

• Karşılık Verme: Uyarıcı gelir, tepki verilir ve buna karşılık verilir. Tepkiyi örnek ile açıklayalım. Ağlayan kardeşini gören çocuk, kardeşini ağlattığı için üzülüp özür diler ise bu olaya karşılık verme denir.

Karşılık vermenin çeşitleri vardır. Bu çeşitler:

1. Pekiştirme: Pekiştirme konusu oldukça geniş bir konudur ve daha ayrıntılı bir şekilde incelenecektir. Genel olarak oluşan bir tepki karşılığında destekleyen ya da desteklemeyen şekilde bireye sunulan karşılıktır. Maddi, manevi, olumlu, olumsuz, içten, dıştan, sembolik olarak pekiştirme yapılabilir.

2. Ceza: Ceza da tepkiye verilen karşılıklardan bir diğeridir. Cezanın verilme amacı bir bireyde oluşan ve olmasının istenmemesidir. Cezalar 2 çeşittir. Bunlar:
   
1. Tür Ceza: Bu cezada direkt birey fiziksel olarak cezalandırılır. Örneğin; dayak, ağza biber sürmek, bağırmak, vs.

2. Tür Ceza: Bu cezada bireye verilen dolaylıdır. Yani verilen tepkinin sonucu olarak sahip olunan güzel bir durum ortadan kalkabilir. Örneğin; trafik kurallarını ihlal eden bir bireyin ehliyetine el konulması, bir çocuğun yapmış olduğu bir olumsuzluk sonucunda en sevdiği yiyeceğinin alınması, vs.

3. Karşılık Vermeme: Karşılık vermemenin diğer adı da görmezden gelmektir. Bireyin bir tepkisi sonucunda onun yaptıklarına hiçbir şey dememektir. Yani birey ne yaparsa yapsın karşısındaki kişi buna herhangi bir şey demeyecek. Eğer gerçekten yapılabilirse oldukça başarılı bir durumdur. Önce davranışta artış görülür fark edilmek için; fakat sonrasında bitecektir. Görmezden gelmeyi yaparken dikkat etmeniz gereken şey arada bir de olsa kesinlikle pekiştirme yapmamaktır, yani tamamen kayıtsız olmaktır. Bir tepkinin kalıcılığını artıran en önemli yol arada bir pekiştirme vermektir.