ERİKSON VE ERİKSON’UN PSİKO – SOSYAL KİŞİLİK GELİŞİM KURAMI

ERİKSON

    Erikson Amerikalı bir psikologdur. Doğum tarihi 15 Haziran 1902’dir. Ölüm tarihi 12 Mayıs 1994’tür. Erikson psikoloji ile ilgili birçok çalışma yapmıştır ve ‘’Psiko – Sosyal Kişilik Kuramını‘’ geliştirmiştir. Bu kurama göre bireyler yaşadıkları süre boyunca farklı dönemlerden geçerler ve bu dönemlerde farklı karmaşalar yaşarlar ya da yaşamaz ve sağlam bir biçimde o dönemi atlatırlar. Tüm dönemleri sağlıklı bir şekilde atlatan bireyler tam bir benlik bütünlüğüne sahip olurlar.  Şimdi kuramdan bahsedelim:

ERİKSON’UN PSİKO –SOSYAL KİŞİLİK GELİŞİM KURAMI

• Temel Güvene Karşı Güvensizlik (0 – 1 yaş): Bebekler doğdukları andan itibaren anneye ihtiyaç duyarlar. Anne onu besler, onunla ilgilenir ve en güzel şekilde yanında olmaya çalışır. Böylelikle çocukta güven duygusu gelişir. İyi bakılmayan ya da ilgi gösterilmeyen bebeklerde güvensizlik sorunu ortaya çıkar ve bu bireyler sağlıksız olurlar. Kimseye güvenmemeyi öğrenirler.

• Özerkliğe Karşı Utanç (2 – 3 yaş): 2 – 3 yaş aralığı çocukların en çok keşif yaptıkları, kendilerini anlamaya ve çevrelerini öğrenmeye çalıştıkları dönemdir. Eğer bu dönemde çocuk engellenir ve kısıtlanırsa utanç duygusunu yaşar.  Bu dönemde çocuklar tuvalete gitmeyi de öğrenirler. Özellikle tuvalet eğitimi verilirken zorlayıcı olmamak gerekmektedir.

• Girişkenliğe Karşı Suçluluk (3 – 5 yaş): Çocuk güven duygusunu öğrendiyse ve özerkliği kavradıysa bunun sonucu olarak girişimcilik ortaya çıkar. Çocuklar bu dönemde çevrelerinde olan bitenlere kayıtsız kalmazlar ve katılmak, paylaşım içinde olmak isterler. Eğer herhangi bir durumda çocuklar engellenirse suçluluk duygusu ortaya çıkar. Bu dönemin bir diğer özelliği cinsel dürtülerin en çok görüldüğü dönem olmasıdır. Çocuklar bu dönemde cinselliğe ilgi duyar ve merak ederler. Bu durumda onların soruları, merakları uygun bir şekilde giderilmeye çalışılmalıdır. Aksi takdirde çocuk bu gibi düşüncelere sahip olduğu için suçluluk duyacaktır.

• Başarıya Karşı Aşağılık Duygusu (6 – 11 yaş):  Bu dönemde çocuklar okula odaklanmışlardır. Cinsellik gibi konular ikinci plandadır. Başarılı olma duygusu vardır ve bu duygu yeterince tatmin olmazsa aşağılık duygusu ortaya çıkar.

• Kimlik Kazanmaya Karşı Kimlik Karmaşası (11 – 20 yaş): Ergenlik dönemidir. Ergenlik döneminde bireyler çeşitli sıkıntılardan geçer. Bu dönemin en belirgin özelliği bir kimliğe sahip olma düşüncesi ve çalışmalarıdır. Kimliğe sahip olma kavramını açacak olursak; bulunduğu toplumdaki konumu, hangi mesleği seçeceğine karar vermesi, cinsellik, vb. konulardır. Bu dönemde bireyler kimliklerini kazanamazlarsa yıkıcı davranışlar gösterirler ve bu gibi durumlarda yardım almaları faydalı olacaktır.

• Yakınlığa Karşı Uzaklık (Genç Yetişkinlik Dönemi): Artık mesleğiniz var, kimliğinizi kazandınız ve şimdi sıra sosyal ilişkiler kurmada. Evlilik, arkadaş çevresi oluşturma bu dönemde gerçekleşir. Bu dönemde başarısız olan bireyler uzaklık, yani yalnızlık yaşarlar.

• Üretkenliğe Karşı Durgunluk (Yetişkinlik Dönemi): Bu dönemde birey ya üretken olur ve yeni başarılar kazanır ya da durgunluk yaşar ve yerinde sayar.

• Benlik Bütünlüğüne Karşı Umutsuzluk (Yaşlılık Dönemi): Artık hayata dair gerçekleştirilebilecek her şey gerçekleşmiştir ve geriye dönüp baktığında birey mutlu ise benlik bütünlüğü yaşar; fakat mutsuz ise umutsuzluk yaşar.