Eleştiri kısaca “değerlendirme” olarak tanımlanabilir. Bir eseri ya da bir olayı iyi veya kötü yönde yorumlamakla onu değerlendirmek aynı durum olarak kabul edilebilir. Fakat bu yorumlamayı ya da değerlendirmeyi doğru yapmak her zaman tartışılan bir konu olmuştur.
Doğru eleştiri yapmanın 10 altın kuralı vardır.
1. Araştır – Eleştir: Bir konu hakkında düşüncelerimizi paylaşmak istiyorsak o konuyu etraflıca bir araştırmamız daha iyi fikir edinmemizi sağlar. Bunun sonucunda ise gerçeği yansıtan iyi bir eleştiri yapabiliriz.
2. Kişiyi Değil, Sonucu Eleştirin: Bir kişiyi sevmiyor olabiliriz, yaptıklarını beğenmiyor olabiliriz ama eleştiri yaparken kişinin kendisini değil ortaya çıkardığı ürünü konu almalıyız.
3. Karşımızdakini Dinleyin: Eleştiri bir fikir alış veriş sürecidir. Bu yüzden karşımızdakileri dinlemeli, onlara kulağımızı kapatmamalıyız. Önyargı ile yapılan eleştiriler gerçeklik yansıtmayacağı için hiç kimse tarafından itibar görmez.
4. Çözümün Parçası Olun: Eğer eleştirimizi “Olmaz!, Olmamış!” gibi peşin hükümler ile yapıyorsak, neden olmadığı ve nasıl olacağı hakkında da fikir üretmeliyiz.
5. Popüler Konulardan Kaçının: Bir süre gündemi ve halkı oyalamış, ardından da unutulmuş bir konuyu ele alalım. Bu konu hakkında eleştiri yapacak olursak kapanmış yarayı tekrar açabilir ve dönüşü olmayan bir yola girebiliriz. Bu yüzden böyle halkla doğrudan alakalı olan konuları eleştirirken daha dikkatli davranmalıyız.
6. Kendi Görüşlerinizi Benimsetmek İçin Eleştirmeyin: Bir konuyu kendi görüşlerinize ters düştüğü için eleştirmekten sakının. O konuyu daha geniş bir çevreyi ele alarak eleştirin, kendi görüşlerinizi benimsetmekten kaçının.
7. Eleştiriden Önce Öz Eleştiri Yapın: Eğer bir kimseyi eleştireceksek işe kendimizi eleştirmekle başlamalıyız. Kendi hatalarının farkında olan bir kimse karşı tarafa daha insaflı yaklaşır.
8. Tarafsız Olun: Bir kuruluşun yaptığı bir davranışı eleştiriyorsak bu sizin bağlı olduğunuz kuruluşa ters düştüğü için insafsızca yapılmamalı. Tarafsız olunmalı ve olaya başkalarının gözü ile bakılmalı.
9. Eleştirinizi Özgür Bırakın: Eğer bir konu hakkında gerçekten yalan yanlış bilgiler veriliyorsa onu eleştirmekten korkmayın ve başkalarının söyleyeceklerine kulak asmayın. “Yasak-Ayıp-Günah” üçgeninden çıkarak eleştirinizi yapın.
10. Eleştirilerden Faydalanın: Yapılan diğer eleştirilere göz gezdirin. Onları da okuyup inceleyin. Daha sonra kendi süzgecinizden geçirin ve eleştirinizi yapın.
Bu 10 maddenin 10'unu da uygulamak o kadar büyük bir olgunluk istiyor ki, etrafımız bu kadar ergenliğini bile tamamlayamamış yetişkinle doluyken "doğru" eleştirinin varlığından söz edilemez bence. Açın TV'de herhangi bir tartışma programını, izleyin biraz yeter, ortalık bu maddelerin yanından bile geçmeyen insanlarla dolu.